Feachtas Be Media Smart ag tathant ar dhaoine stopadh, smaoineamh agus seiceáil chun an bhréagaisnéis a chomhrac 

Tús na Seachtaine Domhanda um Litearthacht sna Meáin agus san Fhaisnéis á seoladh ag an bhfeachtas 

Táthar ag impí ar dhaoine ar fud na hÉireann ‘stopadh, smaoineamh agus seiceáil’ sula nglacann siad le heolas a thagann trasna ó fhoinse ar bith, nó sula ndéanann siad athrá nó athphostáil. 

Tá an glao mar chuid den fheachtas is déanaí ‘Bí Cliste sna Meáin’, a gcuirfear tús leis inniu (24.10.23) chun litearthacht sna meáin in Éirinn a fheabhsú, agus chun ceiliúradh a dhéanamh ar Sheachtain Litearthachta Meán Domhanda agus Faisnéise UNESCO.  

Is tionscnamh de chuid Litearthacht sna Meáin Éireann (MLI) é an feachtas Be Media Smart agus tá sé mar aidhm aige feasacht a ardú maidir leis an tábhacht a bhaineann le heolas a fháil ar conas faisnéis a fhíorú; leideanna agus treoir a chur ar fáil maidir le conas cruinneas agus iontaofacht na faisnéise a sheiceáil, agus daoine a chur in iúl d’fhoinsí breise tacaíochta agus oiliúna. Faigheann MLI agus an feachtas Be Media Smart tacaíocht ó Coimisiún na Meán -rialtóir meán nua na hÉireann agus ón ngníomhaireacht forbartha mean.  

Faigheann an feachtas tacaíocht ó réimse leathan de mheáin na hÉireann – le fógraí i nGaeilge agus i mBéarla le bheith ar siúl thar stáisiúin teilifíse agus raidió pobail, tráchtála agus seirbhíse poiblí agus i bhfoilseacháin nuachta agus ar na meáin shóisialta.  

Cuid lárnach d’fheachtas 2023 is ea an Clár Oiliúna Pobail Bí Cliste sna Meáin. Arna fhorbairt ag EDMO Ireland (Faireachlann Eorpach na Meán Digiteach, Éire), beidh an clár seo ar siúl i mí Dheireadh Fómhair agus i mí na Samhna agus táthar ag súil go gcuirfidh sé oiliúint ar bhreis agus 100 ceannaire, cóitseálaí agus leabharlannaí pobalbhunaithe agus go gcuirfidh sé na hacmhainní ar fáil dóibh chun ceardlanna Be Media Smart a chur ar fáil i bpobail ar fud na tíre, i mBéarla agus i nGaeilge.  

Ag labhairt dó, dúirt Coimisinéir Forbartha Meán Choimisiún na Meán, Rónán Ó Domhnaill: “Is scil riachtanach saoil í litearthacht sna meáin ionas go mbeidh gach duine in ann nascleanúint rathúil a dhéanamh ar an saol nua-aimseartha ina mairimid. Tá cur chun cinn na litearthachta sna meáin mar thosaíocht ag Coimisiún na Meán. Táimid bródúil as a bheith ag obair le Litearthacht sna Meáin Éireann agus tacú leis an bhfeachtas ‘Bí Cliste sna Meáin’, a bhfuil sé mar aidhm aige cabhrú le daoine measúnú criticiúil a dhéanamh ar ábhar na meán agus tionchar na mífhaisnéise agus na bréagaisnéise a laghdú.” 

Mar chuid den fheachtas, tá athnuachan déanta ar shuíomh gréasáin Be Media Smart, lena n-áirítear rannóg ‘Cuir Ceist ar Shaineolaí’, áit ar féidir le baill den phobal ceisteanna a bhaineann le litearthacht sna meáin a chur ar phainéal saineolaithe.  

Dúirt Martina Chapman, Comhordaitheoir Náisiúnta Litearthachta sna Meán in Éirinn: “Anois níos mó ná riamh, tá sé chomh tábhachtach go mbeadh muinín ag daoine as an bhfaisnéis ar a dtagann siad ar bhonn laethúil. Tugann an feachtas ‘Bí Meáin Chliste’ leideanna agus comhairle do dhaoine maidir le conas Stopadh, Smaoinigh, agus Seiceáil cruinneas agus iontaofacht na faisnéise. Tá sé de phribhléid againn cuid de na príomhshaineolaithe i litearthacht sna meáin in Éirinn a bheith ar ár bpainéal ‘Fiosraigh an Saineolaí’ – idir lucht acadúil, iriseoirí, agus daoine a dhéanann speisialtóireacht ar shábháilteacht Idirlín do leanaí agus do dhaoine óga”. 

Beidh an feachtas Be Media Smart ar siúl ón lá inniu go dtí deireadh mhí na Samhna agus táthar ag súil go leanfaidh an ghníomhaíocht ar aghaidh go dtí deireadh na bliana.  

Tabhair cuairt ar www.bemediasmart.ie chun tuilleadh eolais a fháil.  

CRÍOCH 

Teagmháil do na Meáin: Síona Cahill / Joanne Ahern, DHR Communications. Teil: 087-753 0255 / 087-9881837 

Litearthacht sna Meáin Éireann: Martina Chapman, info@medialiteracyireland.ie. 

Nóta d’Eagarthóirí: 

• Ar phainéal saineolaithe Be Media Smart tá: Dr Claire McGuinness, Ollamh Cúnta i Scoil an Léinn Faisnéise agus Cumarsáide UCD; Dr Eileen Culloty, Taighdeoir in Institiúid DCU um Meáin agus Iriseoireacht sa Todhchaí (FuJo); Dr Marta Bustillo, Leabharlannaí foghlama digití sa Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath; Dr Ricardo Castellini Da Silva, Faireachlann Eorpach na Meán Digiteach, DCU; Dr Eugenia Siapera, Ollamh le Léann Faisnéise agus Cumarsáide agus ceann Scoil ICS in UCD; Ciaran O’Connor, Anailísí Sinsearach leis an Institiúid um Idirphlé Straitéiseach; Stephen McDermott, An Iris Tasc Seiceáila, agus Jane McGarrigle, Oifigeach Tionscadail, Webwise. 
• Tá Comhordaitheoir Náisiúnta Litearthacht sna Meáin Éireann, Martina Chapman agus baill den phainéal saineolaithe ar fáil le haghaidh agallaimh.  
• Is féidir sonraí faoin gclár oiliúna pobalbhunaithe a fháil ar www.bemediasmart.ie.  

Faoi Coimisiún na Meán: 

Is é Coimisiún na Meán coimisiún nua na hÉireann chun craoltóirí, seirbhísí ar-éileamh agus na meáin ar líne a rialáil, agus chun tacú le forbairt na meán. Bunaithe i mí an Mhárta 2023 faoin Acht um Shábháilteacht ar Líne agus um Rialáil Meáin 2022, tógann sé ar obair a réamhtheachtaí, Údarás Craolacháin na hÉireann. Tá sé freagrach as tírdhreach meán rathúil agus éagsúil na hÉireann a chinntiú agus a chothabháil a éascaíonn meascán de ghuthanna, tuairimí agus foinsí nuachta agus cúrsaí reatha, chomh maith le timpeallacht shábháilte ar líne. 

Is iad a fhreagrachtaí ná: 

• Maoirseacht a dhéanamh ar mhaoiniú earnáil na meán níos leithne in Éirinn agus tacú lena forbairt. 
• Maoirseacht a dhéanamh ar rialáil seirbhísí craolacháin agus físeáin ar éileamh. 
• Córas rialála na hÉireann a fhorbairt agus a fhorfheidhmiú maidir le sábháilteacht ar líne. 

Maidir le Litearthacht sna Meáin in Éirinn: 

Is comhghuaillíocht neamhfhoirmiúil é Litearthacht sna Meáin in Éirinn d’eagraíochtaí agus de dhaoine aonair atá ag obair le chéile ar bhonn deonach chun litearthacht sna meáin a chur chun cinn in Éirinn. Arna éascú ag Coimisiún na Meán, mar chuid dá thiomantas do litearthacht sna meáin a chur chun cinn, tugann MLI réimse leathan ball le chéile ó earnálacha ar nós na meán, an saol acadúil, ardáin ar líne, leabharlanna agus an tsochaí shibhialta.